Malaga – mapa, plan zwiedzania, atrakcje, noclegi, ciekawostki

Malaga, Hiszpania

Spis treści

Malaka

Malaga jest jednym z najstarszych miast w Europie (VIII w p.n.e.). Za początki kolonizacji odpowiadają Fenicjanie, którzy na swoje potrzeby tworzyli na tych terenach liczne faktorie. Pierwsza znana nazwa miasta (Malaka) pochodzi właśnie od Fenicjan, prawdopodobnie od słowa oznaczającego sól. Praktycznie równolegle z Fenicjanami te same tereny zaludniali również przybysze pochodzenia greckiego. Faktyczna przynależność polityczna terenów nie była więc jednoznaczna. Wszystko wyjaśniło się za sprawą podbojów prowadzonych przez Kartaginę, która w okolicach 230 r p.n.e. opanowała część Półwyspu Iberyjskiego. Kilkadziesiąt lat później, bo już w 200 r p.n.e. Kartagina straciła jednak władanie nad tym terenem na rzecz Rzymu.
Przynależność Malagi i okalających ją terenów na przestrzeni dziejów zmieniała się jeszcze wielokrotnie i precyzyjne śledzenie tych zmian pozostawię historykom. Wspomnę jedynie, że istotny wpływ na obecny wygląd i charakter miasta miał bardzo długi okres panowania muzułmanów, którzy władali tym obszarem praktycznie nieprzerwanie przez prawie 800 lat (!!!), od czasu podbicia jej przez Abd al-Aziza (716 r.), aż do upadku miasta podczas rekonkwisty Hiszpańskiej (1487 r.). Bez wątpienia zauważysz więc w mieście mnóstwo zachowanych do dzisiaj budowli i elementów architektury z wyraźnymi, muzułmańskimi wpływami.

Malaga dzisiaj

Współczesna Malaga zdecydowanie stawia na przyjemności. Kojarzy się głównie ze słodkim winem o tej samej nazwie, wypoczynkiem na słonecznych plażach i (za sprawą urodzonego w Maladze Pablo Picasso) z wszechobecną sztuką. Zdecydowanie najważniejszym źródłem utrzymania dla Malagi jest obecnie turystyka i od razu widać, że tutaj dba się o turystów. Parki, deptaki, alejki, doskonałe jedzenie, rozległe plaże, a nawet bezpłatne muzea. Dodając do tego tanie linie lotnicze, którymi można dolecieć do Malagi niemal z każdego zakątka Europy, dostajemy obraz miasta wręcz stworzonego dla turystyki i wypoczynku. I wydaje się, że na tym można poprzestać, ale gdybym postawił kropkę w tym miejscu, byłoby to nieuczciwe wobec Malagi. Dlaczego? Bo Malaga, mimo że samowystarczalna sama w sobie, to daje nam zdecydowanie więcej. Wystarczy rozwinąć mapę Andaluzji, na terenie której leży Malaga i wszystko staje się jasne: Sewilla, Kordoba, Grenada, góry Sierra Nevada i sąsiadujące z nimi atrakcje, pobliski Gibraltar oraz szokująca swoim pięknem Ścieżka Królów (Caminito del Rey) … niezliczona ilość atrakcji, położonych niemal w zasięgu ręki od Malagi. To wszystko sprawia, że Malagę warto potraktować nie tylko jak stację pośrednią w drodze na plażę i z powrotem. Położona niemal dokładnie pośrodku, w podobnej odległości od wszystkich najważniejszych atrakcji regionu, Malaga jest wymarzonym miejscem do rozpoczęcia swojej wielkiej przygody z Andaluzją. Jeżeli wcześniej nie przyszło ci to do głowy, to po przeczytaniu tego przewodnika mam nadzieję, że oprócz doskonałego przygotowania do zwiedzania Malagi zyskasz ochotę, do zaczerpnięcia przyjemności jakimi wręcz obsypie cię Andaluzja.
Moja przygoda z Andaluzją również zaczęła się właśnie tutaj i rozlała się szeroko na inne miejsca, miasta, atrakcje. Czuję to doskonale i pozostaje mieć nadzieję, że wystarczy mi umiejętności, by mój zachwyt przełożyć skutecznie na słowa, które zachęcą również ciebie .. Zrobię co się da, choć z drugiej strony jestem spokojny. Południe Hiszpanii to zawodowy złodziej serc i prawdopodobnie poradzi sobie doskonale, nawet bez mojego wstawiennictwa 🙂

Gdzie leży Malaga?

Położenie zawsze najłatwiej opisać mając do dyspozycji prostą i czytelną mapę.

Położenie Malagi na mapie Europy

Malaga położona jest na południowym krańcu Europy i pozostaje wysunięta na południe tak głęboko, że leży bliżej równika niż Tunis (!!!), czyli stolica znajdującej w Afryce Tunezji. Łatwo więc uświadomić sobie, że pogoda w Maladze ma więcej wspólnego z Afryką niż z Europą. W praktyce dokładnie tak jest. Położenie Malagi sprawia, że jest to kierunek doskonale nadający się na wyjazdy przez cały rok. Słońce świeci tu średnio przez 300 dni w roku, lato jest bardzo długie i ciepłe, a zima krótka i bardzo łagodna (temperatura zimą w dzień zwykle przekracza +15 stopni Celsjusza).

Analizując położenie Malagi nie mogę nie pokazać położenia pozostałych atrakcji Andaluzji, o których wspomniałem w poprzednim akapicie. Poniżej zamieszczam więc prostą mapę. Widać na niej jak korzystnie względem innych interesujących miejsc położone jest miasto.

Położenie innych atrakcji Andaluzji względem Malagi oraz ich wzajemne odległości

Wiem, wiem!!! Już powstaje w twojej głowie plan zwiedzania, który aż prosi się o realizację w sekundę po pierwszym rzucie oka na tę mapę. I powiem ci od razu: to doskonały pomysł, by zacząć od Malagi, w której można łatwo i tanio wypożyczyć samochód (na bazie własnych doświadczeń opisałem to w poradniku wynajmu auta w Maladze – [klik]), następnie ruszyć w objazd po Andaluzji, nocując i zwiedzając kolejne piękne miasta i atrakcje. Doskonały pomysł!

Plan zwiedzania Malagi

Zwiedzanie Malagi wcale nie jest tak skomplikowane, jak na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać. Miasto jest doskonale skomunikowane publicznymi środkami komunikacji i posiada dwie linie matra …. które do niczego nam się nie przydadzą 🙂 Dlaczego? Powód jest prozaiczny, a odpowiedź zadowoli każdego podróżnika! Atrakcje w Maladze położone są blisko siebie i da się je ułożyć w taki sposób, że wszędzie można dotrzeć spacerkiem, bez nadmiernego wysiłku. Wystarczy odpowiednio ułożyć i zaplanować kolejność zwiedzania i gotowe!
Z przyjemnością więc zaproponuję gotowy plan zwiedzania, który możesz potraktować bardzo swobodnie i modyfikować niemal na bieżąco, w zależności od aktualnej kondycji i ochoty. Wzajemna bliskość atrakcji oraz ich położenie sprawa, że to samo można zwiedzać w różnej kolejności i na kilka sposobów. Można zmieniać kierunek zwiedzania, eliminować lub dodawać kolejne punkty w programie, a plan w dalszym ciągu zachowa spójność.
Są też jednak miejsca, którymi nie da się tak swobodnie manipulować. Pierwszym z nich jest Zamek Gibralfaro, który położony jest na szczycie stromego wzgórza. Jego zwiedzanie najlepiej zaplanować tak, żeby dostać się do niego autobusem linii nr 35, która podjeżdża pod sam zamek. Po zwiedzaniu zamku możesz przejść ścieżką spacerową w dół, do następnych atrakcji. Przejście w przeciwnym kierunku oczywiście też jest możliwe, ale wymaga znacznie większego wysiłku, co szczególnie latem, w temperaturze przekraczającej 30 stopni Celsjusza może nie być przyjemne.
Drugą z atrakcji, której nie uda wam się łatwo przestawić w planie zwiedzania jest Muzeum Pablo Picasso. Problem z nim polega na tym, że jest bardzo popularne i oblegane przez turystów. Bilety wstępu, o które wcale nie będzie łatwo kupuje się na konkretny dzień i konkretną godzinę. Trzeba się więc stawić przy wejściu w ściśle określonym czasie i nie można na to nic poradzić.

Bilety wstępu do atrakcji

Każdy plan ma słaby punkt i najczęściej są to bilety wstępu do atrakcji. Prawdziwy koszmar podróżnika polega na tym, że możesz przejechać pół świata i przy wejściu do atrakcji pocałować klamkę, bo nie będzie już wolnych biletów wstępu. W Maladze jest jedno takie miejsce: Muzeum Pablo Picasso. Na szczęście obecnie można z wyprzedzeniem zagwarantować sobie prawo wejścia do muzeum, bez czekania w kolejce i bez ryzyka braku dostępności biletów. Trzeba jednak zadbać o to wcześniej kupując bilet wstępu przez internet. Rzecz oczywista i banalna w realizacji, ale większość osób i tak o tym zapomina. Przypominam więc i polecam. Zadbaj o to z wyprzedzeniem!
Dla ułatwienia podaję linki do dwóch źródeł, w których można kupić bilety na dwa sposoby: jako pojedyncze bilety wstępu lub jako pakiet biletów w połączeniu z innymi atrakcjami. Kupowanie biletów w formie pakietu ma często tę zaletę, że po prostu wychodzi taniej, bo w przypadku pakietów często można trafić na promocje i obniżki.

sprawdź: bilety wstępu do Muzeum Pablo Picasso – [klik]

sprawdź: pakiety biletów wstępu do atrakcji w Maladze – [klik]

Ważna uwaga!
W Maladze funkcjonują dwa główne muzea Pablo Picasso. Pierwsze z nich to wspomniane przeze mnie powyżej Muzeum Pablo Picasso (z ekspozycją ponad 200 dzieł artysty), do którego wstęp jest restrykcyjnie regulowany i biletowany. Drugie to Museu Casa Natal de Picasso, czyli dom w którym urodził się i mieszkał Picasso (ekspozycja obrazów jest mniejsza). Wstęp do domu rodzinnego Pablo Picasso jest bezpłatny (dotyczy tylko obywateli Unii Europejskiej) i wybierając się do niego nie musisz kupować żadnych biletów. Oczywiście warto odwiedzić oba miejsca.
W niektórych pakietach biletów znajduje się informacja, że pakiet zawiera wstęp do domu rodzinnego Pablo Picasso (Museu Casa Natal de Picasso), ale warto wiedzieć, że ta informacja wpisana jest tylko po to, by pakiet wyglądał ładniej, bo wstęp do tego obiektu jest darmowy.

Darmowe muzea w Maladze

Malaga jest jednym z niewielu miast, w których część muzeów dostępna jest za darmo, przy czym należy zaznaczyć, że są to naprawdę wartościowe ekspozycje. Przyzwyczajeni jesteśmy, że turyści wszędzie muszą słono płacić, więc warto skorzystać z takiej okazji i doceniać starania miasta.

Muzea w Maladze z bezpłatnym wstępem:
– Dom Rodzinny Pablo Picasso (Museu Casa Natal de Picasso) – na planie zwiedzania numer (5)
– Muzeum Malaga (Museo de Malaga) – na planie zwiedzania numer (3)
– Centrum Sztuki Współczesnej (CAC Málaga) – na planie zwiedzania numer (12)

Używaj współrzędnych GPS

Przy każdej z atrakcji podaję precyzyjne współrzędne GPS. Być może na pierwszy rzut oka nie wydaje się to szczególnie przydatne, ale w praktyce jest dokładnie odwrotnie. Dzięki tym współrzędnym nie musisz trzymać się kurczowo konkretnej ścieżki zwiedzania. Możesz zwiedzać miasto w zasadzie tak jak ci się podoba.
Jak w praktyce korzystać ze współrzędnych GPS? Wystarczy kliknąć w link obok nich. Wtedy otworzy się w twoim telefonie nawigacja i automatycznie wyznaczy ścieżkę do celu, ale … nie musisz iść tą ścieżką! Spaceruj tak jak ci się podoba, tam gdzie masz ochotę, a wskazanie w telefonie traktuj wyłącznie jako informację, czy zbliżasz się do celu, czy może obrałeś już niewłaściwy kierunek. Zwiedzanie miasta nie polega przecież na przechodzeniu go po najkrótszej trasie, tylko na cieszeniu się jego atmosferą. Dzięki współrzędnym GPS nie musisz się martwić, że się zgubisz, a jednocześnie masz nieograniczoną swobodę zwiedzania.
Mówiąc krótko: kliknij współrzędne, spaceruj i co jakiś czas sprawdzaj czy poruszasz się we właściwą stronę. Bez nerwów, bez stresu, z przyjemnością. Proste i piękne!

Malaga – mapa atrakcji turystycznych

Czas na jedną z najważniejszych informacji w całym wpisie o Maladze, czyli mapę atrakcji. Na zamieszczonej poniżej mapie znajdziesz mnóstwo ważnych informacji.

Po pierwsze zwróć uwagę na na numerowane czerwone punkty. To są główne atrakcje, na których opiera się cały plan zwiedzania. Numery które widzisz na mapie znajdziesz w kilku różnych miejscach w całej treści tego wpisu. Znajdują się w spisie treści na początku artykułu oraz opisach trasy zwiedzania. Od tych numerów zaczynają tytuły akapitów, gdzie znajdziesz szersze opisy i dodatkowe informacje każdej z atrakcji (np.współrzędne GPS, informacje o biletach wstępu, itp.). Numery atrakcji połączone są małymi czerwonymi kropkami, które prezentują przybliżony przebieg proponowanej przeze mnie trasy zwiedzania. Łączy ona w logiczną całość atrakcje opisane w tym przewodniku.

Po drugie na mapie widać obszar zaznaczony cienką czerwoną linią w kształcie lekko spłaszczonego okręgu. Okrąg ten wyznacza przybliżony obszar historycznej części miasta. Jeżeli z jakiegoś powodu zapragniesz odbyć dodatkowy spacer wykraczający poza główną trasę zwiedzania, to polecam ten obszar.

Po trzecie na mapie umieściłem również połączone zielonymi kropeczkami kwadratowe zielone znaczniki z napisem “BUS 35”. Znaczniki prezentują położenie przystanków oraz przebieg linii autobusu nr 35, który wielu z was bardzo się przyda (o tym za chwilę, w następnym akapicie). Obok przystanków dopisałem również nazwy przystanków, by łatwiej było się odnaleźć w czasie jazdy.

Przyjrzyj się dokładnie tej mapie i poświęć chwilę na jej analizę. Dzięki temu będzie ci się zdecydowanie łatwiej poruszać po mapie i po mieście.

Malaga – mapa, atrakcje turystyczne i plan zwiedzania

UWAGA!
Po kliknięciu na mapę odtworzy się jej wersja w wyższej rozdzielczości.

Lista atrakcji turystycznych w Maladze:
1. Zamek Gibralfaro (Castillo de Gibralfaro)
1.1 Punkt widokowy Gibralfaro (Mirador de Gibralfaro)
1.2 Punkt widokowy na panoramę Malagi (Mirador Panoramico de Malaga)
1.3 Punkt widokowy (Mirador de la Coracha)
2. Alcazaba
3. Muzeum w Maladze (Museu de Malaga)
4. Teatr rzymski (Teatro Romano de Malaga)
5. Dom rodzinny Pablo Picasso (Museu Casa Natal de Picasso)
6. Plac Merced (Plaza de la Merced)
7. Muzeum Pablo Picasso (Museo Picasso Malaga)
8. Katedra (Catedral de Málaga) i Pałac Arcybiskupa (Palacio Episcopal)
9. Muzeum Carmen Thyssen (Museo Carmen Thyssen)
10. Deptak Marqués de Larios (Calle Larios)
11. Targ miejski w Maladze (Mercado Central de Atarazanas)
12. Centrum Sztuki Współczesnej w Maladze (CAC Malaga)
13. Park Malaga (Parque de Málaga) i Promenda Parkowa (Paseo del Parque)
14. Promenada portowa (Palmeral de Las Sorpresas)
15. Centrum Pompidou (Centre Pompidou Malaga)
16. Muzeum Dziedzictwa Miejskiego (Museo del Patrimonio Municipal – MUPAM)
17. Arena walk byków (Plaza de toros de La Malagueta)
18. Plaża Maladueta (Playa de la Malagueta)
19. Latarnia w Maladze (La Farola de Malaga)

Malaga – plan zwiedzania

Wszystkie atrakcje na mapie połączyłem w jedną trasę zwiedzania. Atrakcje zwiedza się po kolei od numeru 1 do 19. Idąc z taki sposób pokonasz dokładnie zaznaczoną na mapie trasę zwiedzania. Do numeru 19 (latarnia w Maladze) nie poprowadziłem na mapie czerwonych kropek, ponieważ uważam, że nie warto specjalnie iść do latarni. Wystarczy jej widok z daleka.
Początek trasy i kierunek zwiedzania nie jest wyborem przypadkowym! Pierwszy punkt mojego planu czyli Zamek Gibralfaro (1) mieści się bowiem na szczycie wzgórza. Jest to jednocześnie doskonały moment, by wrócić do zaznaczonego na mapie na zielono autobusu linii 35. Linia ta przejeżdża przez centrum Malagi i ma końcowy przystanek na szczycie wzniesienia pod samym zamkiem. Udając się więc na początek trasy zwiedzania wsiadasz na dowolnym z przystanków pośrednich i wysiadasz na ostatnim przystanku, o nazwie “Castillo”. W ten sposób omija cię przykra wspinaczka na nogach na szczyt wzgórza. Potem trasa zwiedzania biegnie już z górki lub po płaskim i nie trzeba się wdrapywać pod żadne wzniesienia.

Cała trasa ma około 6 km długości i można ją pokonać spokojnym spacerkiem w mniej niż dwie godziny. Oczywiście podany przeze mnie czas obejmuje tylko przejście z punktu do punktu bez zatrzymywania się. Na trasie jest kilka muzeów, obiektów które wymagają zwiedzenia oraz miejsc, gdzie warto będzie usiąść na chwilę, by nacieszyć się otoczeniem: np. pyszna kawa na Plaza de la Merced (6), posiłek w najbardziej znanej hali targowej Mercado Central de Atarazanas (11), drink w jednym z lokali przy imponującej promenadzie portowej (14), albo odpoczynek na plaży Malagueta (18).
Jeżeli zdecydujesz się odwiedzić i zobaczyć wszytko co jest dostępne na zaplanowanej przeze mnie trasie to … prawdopodobnie zabraknie ci całego dnia.
Trasę nafaszerowałem atrakcjami z jednego prozaicznego powodu: nie każdego zainteresuje wszystko, co na niej umieściłem. Praktycznie każdy coś z niej usunie, dostosowując trasę do swoich zainteresowań. Odrzucając jednak niektóre z atrakcji nadal będziesz mieć mnóstwo rzeczy do zrobienia. I taki jest zamysł nadmiarowej ilości atrakcji w planie.
Przez chwilę miałem nawet ochotę napisać, że raczej nie wierzę, żeby komukolwiek udało się zaliczyć wszystko, ale szybko ugryzłem się w język. Napisałem już kiedyś coś takiego przy innych przewodnikach, które też wydawały mi się nie do zrobienia i co? Zaledwie w kilka dni po ich opublikowaniu zaczęli zgłaszać się do mnie pierwsi herosi, który dali radę!!!
Daję słowo! Często bywacie niesamowici!

Tak czy inaczej: kto lubi ostre zwiedzanie ma wypełniony po brzegi plan, a kto ma ochotę wybrać tylko coś dla siebie, też ma z czego wybierać.
Zaproponowany plan ułożyłem w taki sposób, by miał formę zamkniętej pętli. Dlaczego? To ma ułatwić ci jego modyfikację! W zaproponowanym przeze mnie układzie po prostu wyrzucasz punkt, który cię nie interesuje i idziesz wprost do kolejnego punktu wycieczki. W ten sposób skraca się trasa i zmniejsza ilość czasu potrzebnego na zwiedzanie, ale główny plan pozostaje wciąż ten sam. Bez problemu możesz wiec przerabiać i łatwo realizować własny pomysł na zwiedzanie Malagi.

Zanim zabierzesz się jednak za solidną modyfikację mojego planu zwróć uwagę na kierunek zwiedzania. Jeżeli do numeru (1) zechcesz udać się na nogach od strony innych numerów, to trzeba będzie wdrapać się na dość solidną górkę, na której mieści się Zamek Gibralfaro (1). Resztę trasy można modyfikować praktycznie bez żadnych ograniczeń.
Miłego zwiedzania!

Szczegółowe opisy atrakcji w Maladze

1. Zamek Gibralfaro (Castillo de Gibralfaro)
Na szczycie wzgórza: zamek Gibralfaro. U podnóża widoczna Alcazaba oraz mur łączący zamek z Alcazabą
foto: RubiMA1 na zasadach CC BY-SA 2.0

Zanim powstał zamek Gibralfaro, szczyt położonego nad brzegiem morza wzniesienia pełnił rolę naturalnego punktu nawigacyjnego. Nic bowiem nie nadaje się lepiej na naturalną latarnię morską, niż światło emitowane z tak położonego szczytu. Zamieszkujący wtedy te ziemie Arabowie mówili na wzgórze potocznie: gíbal al-faruh, czyli “góra latarni morskich”. Nazwa ta przeszła tylko niewielkie przekształcenia fonetyczne, mimo że na przestrzeni wieków terenem władały różne narodowości, naginając ją do swojej wymowy. Z czasem na górze Gibralfaro za sprawą Abd ar-Rahmana III (X wiek naszej ery) istniejące tu prymitywne budynki zostały przekształcone w masywną twierdzę, której rolą była ochrona położonej niżej Alcazaby (2). Silnie ufortyfikowana Alcazaba zyskała więc ogromne, dodatkowe wsparcie z fortecy na szczycie wzgórza (w XIV wieku jeszcze wzmocnione przez Jusufa I), a oba obiekty połączył gruby mur obronny wyposażony w doskonale chronione przejście.
Przy okazji warto zwrócić uwagę na wspomniany mur. Jego przebieg nie jest prosty, a wyraźnie zygzakowaty. Arabowie zauważyli bowiem, że obrona prostego muru jest znacznie trudniejsza i wymaga wnoszenia dodatkowych budowli. Przeciwnik będący tuż przy murze jest ze szczytu muru trudny do zaatakowania. Jeżeli jednak linia muru biegnie zygzakowato, to można na murze stanąć tak, żeby ze szczytu muru widzieć i łatwo atakować plecy przeciwnika znajdującego się pod murem.

Powstałe w ten sposób umocnienie składające się z pałacu-cytadeli (Alcazaba) na dole, zamkowej twierdzy (Gibralfaro) na górze i łączącego je potężnego muru stanowiło niemal niemożliwą do zdobycia fortyfikację.
Przekonali się o tym Hiszpanie, który w 1487 odbili Malagę z rąk Arabów. Oblężenie zamku trwało ponad trzy miesiące, a odciętych od zewnętrznego świata obrońców nie pokonało hiszpańskie wojsko, tylko głód.

Zamek Gibralfaro miał tak istotne znaczenie dla Malagi i całej prowincji, że na trwałe stał się głównym elementem godła miasta i całego regionu.

Herb Malagi: główne elementy to wzgórze z zamkiem Gibralfaro, u dołu Alcazaba oraz łączący oba obiekty mur obronny.
foto: Heralder na zasadach CC BY-SA 4.0

Zamek podzielony jest na dwie części. W górnej zwanej głównym patio mieści się Centrum Interpretacji Dziedzictwa (Centro de Interpretación) oraz Wieża Burmistrza (Torre Mayor). W dolnej części zamku znajdowały się: koszary, plac apelowy i stajnie wojskowe. Znajduje się tu również charakterystyczna Biała Wieża.

Zamek Gibralfaro, współrzędne GPS:
36°43’24.8″N 4°24’38.0″W
36.723542, -4.410549 – kliknij i wyznacz trasę

1.1 Punkt widokowy Gibralfaro (Mirador de Gibralfaro)

W pobliżu zamku znajdują trzy interesujące punkty widokowe. Dwa z nich są w bezpośrednim sąsiedztwie zamku, a trzeci na ścieżce prowadzącej z zamku w dół, w kierunku Alcazaby.
Nie będę silił się na opisywanie tego co widać z punktu widokowego. Trzeba pójść i samodzielnie zobaczyć. Do zrobienia jest zaledwie klika kroków, więc zapraszam!

Punkt widokowy Gibralfaro, współrzędne GPS:
36°43’22.5″N 4°24’31.0″W
36.722916, -4.408611 – kliknij i wyznacz trasę

1.2 Punkt widokowy na panoramę Malagi (Mirador Panoramico de Malaga)

Punkt widokowy położony bezpośrednio przy hotelu Parador de Málaga Gibralfaro i chyba więcej informacji nie potrzeba. Podchodzimy, rzucamy okiem i gotowe 🙂
W zależności od ilości liści na drzewach zasłaniających widoczność, widok może być lepszy lub gorszy.

Punkt widokowy Panoramico de Malaga, współrzędne GPS:
36°43’21.7″N 4°24’37.7″W
36.722698, -4.410484 – kliknij i wyznacz trasę

1.3 Punkt widokowy (Mirador de la Coracha)
Malaga z punktu widokowego obecnie prezentuje się mniej więcej tak!
A teraz zobacz kolejne zdjęcie 🙂
A tak prezentowała się z tego samego miejsca w roku 1900.

Punkt widokowy znajduje się przy ścieżce wiodącej z zamku Gibralfaro do Alcazaby. Idąc ścieżką po prostu trafisz na to miejsce. Na ścieżkę wchodzi się idąc w lewo wzdłuż murów zamku. W mojej ocenie jest to najciekawszy z punktów widokowych w pobliżu zamku.

Punkt widokowy Mirador de la Coracha, współrzędne GPS:
36°43’20.8″N 4°24’43.5″W
36.722456, -4.412092 – kliknij i wyznacz trasę

2. Alcazaba
Alcazaba w Maladze

Miejsce, w którym znajduje się Alcazaba od zawsze było naturalnym punktem dla mających chronić miasto fortyfikacji. Najwcześniejsze zabudowania obronne stawiali tutaj już pierwsi zatrzymujący się na tych terenach osadnicy (fenicjanie). Dalszej rozbudowy dokonali Rzymianie, ale chyba największy skok dokonał się pod panowaniem Maurów. Emir Kordoby Abd-al-Rahman I (w VIII wieku naszej ery) wydał rozkaz budowy al-qasbah (alkazaba), czyli w tłumaczeniu z języka arabskiego cytadeli. W ten sposób rzymskie fortyfikacje zostały rozbudowane do rozmiaru potężnie umocnionego zamku – fortecy. Z czasem arabska forteca, do której na stałe przylgnęła już nazwa Alcazaba, zyskała na wzgórzu dodatkowe wsparcie w formie muru obronnego i kolejnych silnie ufortyfikowanych zabudowań zamkowych (Zamek Gibralfaro). W ten sposób powstał jeden z najsilniejszych i najtrudniejszych do zdobycia kompleksów obronnych na całym półwyspie Iberyjskim, który zagwarantował arabom ponad 800 lat nieustannego panowania nad podległym mu terenem.

Ciekawostka:
Łatwiej uświadomić sobie, jak silnie ufortyfikowaną budowlą jest Alcazaba, gdy zwróci się uwagę ile przeciwności musiał pokonać napastnik, by dotrzeć do górnej części pałacu, gdzie chronili się najważniejsi mieszkańcy. Na początek musiał sforsować trzy, położne koncentrycznie względem siebie mury obronne, a potem trzeba było przedrzeć się pod ostrzałem przez wydłużone ogrody. Gdyby to się udało, przed napastnikiem było jeszcze osiem (!!!) umocnionych bram obronnych, z czego dwie mieściły się w zakolach, które utrudniały lub całkowicie uniemożliwiały stosowanie większych mechanizmów oblężniczych i taranów.

Alcazaba – jedna z bram wewnętrzych

Obecnie po przeprowadzeniu prac archeologicznych i zabezpieczających zamek dostępny jest do zwiedzania. Eksponowane są w nim znaleziska fenickiej, rzymskiej i arabskiej ceramiki. Dostępne są również wybudowane przez mauretańskich i katolickich władców wewnętrzne ogrody.

Alcazaba w Maladze, współrzędne GPS:
36°43’14.3″N 4°25’00.9″W
36.720639, -4.416917 – kliknij i wyznacz trasę

3. Muzeum w Maladze (Museo de Malaga)
Museo de Malaga
foto: Luis García (Zaqarbal) na zasadach CC BY-SA 4.0

Na początek dobra wiadomość: wstęp do Museo de Malaga jest bezpłatny. Ten stan trwa już kilka lat, więc na razie nie spodziewam się, by zostały wprowadzone jakieś opłaty.
W zbiorach muzeum znajduje się około 15 000 eksponatów. W stałej ekspozycji znajdują się też dzieła udostępnione przez największe hiszpańskie i najważniejsze na świecie muzea: Muzeum Prado oraz Muzeum Reina Sofía.
Muzeum w Maladze w obecnym kształcie jest obiektem bardzo młodym. Oficjalne otwarcie (po przeprowadzeniu generalnego remontu) obyło się w roku 2016. Pierwotnie po wybudowaniu (w 1829 roku) budynek miał pełnić rolę urzędu celnego i z takim założeniem był projektowany i budowany. Niestety nigdy nie pełnił tej roli. Swoje funkcjonowanie zapoczątkował jako Królewska Fabryka Tytoniu, by po dziesięciu latach przeobrazić się o oddział Skarbnicy Państwowej. W późniejszym czasie budynek pełnił jeszcze wiele różnych funkcji, w tym również komisariatu policji i więzienia. W czasach dyktatury generała Franco w lochach położonych w piwnicy północnego narożnika budynku torturowano bojowników i przeciwników politycznych.

Ciekawostka:
Gdy w roku 1862 Malagę odwiedziła Elżbieta II Hiszpańska (królowa Hiszpanii) pojawił się problem związany z jej zakwaterowaniem. Władze miasta nie znalazły bowiem odpowiedniego miejsca na nocleg dla niej. Powstał więc pomysł przenocowania królowej w budynku dawnej Fabryki Tytoniu. Szybko zakupiono luksusowe wyposażenie i odpowiednio urządzono pokoje dla królowej i jej męża. Po wizycie zakupione wyposażenie zostało sprzedane.

i jeszcze jedna
Ciekawostka:
Z obecnym budynkiem muzeum wiąże się również inna ciekawa historia. Pochodzi ona z czasów, gdy budynek pełnił rolę siedziby policji oraz więzienia. Przez jakiś czas w lochach więziennych przebywał bowiem niezwykle popularny i znany amerykański aktor pochodzenia włoskiego Frank Sinatra. Stało się to w czasie, gdy na terenie Caminito del Rey kręcono zdjęcia do filmu “Ekspres von Ryana” (1965). Jak wskazują notatki policyjne, Sinatra został ukarany grzywną oraz osadzony za „wywołanie publicznego skandalu”. Nie wiemy co kryje się pod określeniem „skandal publiczny”. Należy jednak pamiętać, że wydarzenie miało miejsce podczas dyktatury generała Franco i wtedy za skandal mogła być uznana nawet delikatna krytyka dyktatora.
Z drugiej strony obecnie znacznie więcej wie i mówi się o Franku Sinatrze w kontekście jego mafijno-kryminalnych konotacji oraz konfliktów z prawem. W sieci można nawet znaleźć fotografie policyjne pochodzące z aresztowań aktora (poniżej zdjęcie wykonane w Hrabstwie Bergen County).

Zdjęcia z aresztowania Franka Sinatry w Hrabstwie Bergen County

Muzeum w Maladze, współrzędne GPS:
36°43’11.0″N 4°25’02.9″W
36.719734, -4.417461 – kliknij i wyznacz trasę

4. Teatr Rzymski (Teatro Romano de Malaga)
Teatr Rzymski w Maladze
foto: andynash na zasadach CC BY-SA 2.0

Teatr Rzymski w Maladze to bardzo młode i przypadkowe odkrycie. Podczas prac związanych z tworzeniem nowej przestrzeni zielonej w mieście natrafiono na fragmenty budowli, które początkowo uznano elementy bramy miejskiej. Podczas dalszych prac okazało się jednak, że były to kamienne elementy konstrukcyjne wchodzące w skład ozdobnego “skene”, czyli budynku pełniącego funkcję tylnej ściany, za sceną teatru rzymskiego. Z czasem odkopano cały teatr, a plany utworzenia nowych terenów zielonych musiały ulec zmianie. Obecnie jest to zdecydowanie najważniejsza w Maladze pozostałość z czasów rzymskich, a po latach prowadzonych prac udało się nawet przywrócić obiektowi funkcje sceniczne.
Warto zwrócić uwagę, że stojąc się w pobliżu amfiteatru znajdujemy się w niezwykle interesującym miejscu. Możemy tu podziwiać jednocześnie trzy wyjątkowe budowle pochodzące z bardzo odległych odległych od siebie fragmentów historii miasta:
– Teatr Rzymski (panowanie rzymskie – jego powstanie datuje się na I w. p.n.e.)
– Alcazaba (panowanie arabskie – VII wiek naszej ery)
– Muzeum w Maladze (panowanie chrześcijańskie – XIX w. n.e.)

Teatr rzymski w Maladze, współrzędne GPS:
36°43’16.5″N 4°25’01.6″W
36.721261, -4.417112 – kliknij i wyznacz trasę

5. Dom rodzinny Pablo Picasso (Museu Casa Natal de Picasso)
Dom rodzinny i wejście do muzeum rodziny Picasso
foto: Lupulo2010 na zasadach Domeny Publicznej

Dla miłośników twórczości Pablo Picasso to miejsce jest punktem obowiązkowym. Rzadko mamy szansę odwiedzać domy rodzinne znanych artystów takiego formatu, a już domy z taką ilością zachowanych pamiątek rodzinnych, to już wyjątkowa rzadkość. Kamienica przy Plaza de la Merced to dom narodzin i dzieciństwa malarza, a jednocześnie wspaniała pamiątka po jego ojcu Jose Ruiz Blasco, który również był malarzem oraz profesorem Szkoły Sztuk Pięknych w Maladze.
Oprócz pamiątek rodzinnych i elementów oryginalnego wyposażenia wnętrz, w muzeum znajdziemy mnóstwo szkiców wykonanych ręką Pablo Picasso oraz chyba najważniejsze z nich rysunki przygotowawcze (84 sztuki), do jednego z największych dzieł artysty: obrazu “Młode damy z Awinionu”.
Z ogromnego zbioru udostępnionych prac (nie chcę tu wszystkiego opisywać) wyróżnię jeszcze zestaw 55 ilustrowanych książek, gdzie autorami ilustracji oprócz Pablo Picasso byli Joan Miro, Marc Chagall czy Max Ernst.

Wstęp do domu rodzinnego Pablo Picasso jest bezpłatny!!!

Dom rodzinny Pablo Picasso, współrzędne GPS:
36°43’26.5″N 4°25’03.5″W
36.724021, -4.417639 – kliknij i wyznacz trasę

6. Plac Merced (Plaza de la Merced)
Plac Merced, Malaga

Jeden z najważniejszych placów w mieście, często (ze względu na swój rozmiar) wykorzystywany do imprez plenerowych i festiwali. W średniowieczu ten obszar znajdował się poza murami miasta i mniej więcej w tym miejscu stała jedna z bram wjazdowych do Malagi (tzw. Brama Granada). Przez tę bramę wkroczyły do miasta chrześcijańskie wojska, które w 1487 roku podbiły Malagę, kończąc tym samym prawie 800 letnie panowanie muzułmanów.
Podczas zwiedzania Malagi jest to doskonałe miejsce na krótki odpoczynek, poszukanie zacienionej ławki lub krótką przerwę w kawiarni, którymi otoczony jest plac.
Kawa w cieniu sąsiadującej z placem kamienicy Pablo Picasso smakuje świetnie!

Plac Merced, współrzędne GPS
36°43’24.1″N 4°25’03.2″W
36.723359, -4.417563 – kliknij i wyznacz trasę

7. Muzeum Pablo Picasso (Museo Picasso Malaga)
Wewnętrzny dziedziniec z Muzeum Pablo Picasso w Maladze

Muzeum Pablo Picasso jest zdecydowanie najbardziej obleganym obiektem w mieście. Nie ma sensu go dodatkowo reklamować. Ze względu na wspaniałe zbiory dla większości turystów jest ono głównym celem przyjazdu do miasta. Chętnych do wejścia jest zawsze mnóstwo, więc zwiedzanie muzeum jest restrykcyjnie ograniczone i biletowane.
O problemach z dostępnością biletów wstępu do tego muzeum, oraz ścisłym przestrzeganiem godzin wejścia pisałem już trochę wcześniej. Nie będę tego powtarzał i raz jeszcze straszył trudnościami. Każdy kto chce wejść wie o tym i zakupi bilety z odpowiednim wyprzedzeniem.
Dla wygody zamieszczę raz jeszcze linki, które pozwolą sprawdzić dostępność oraz ewentualnie kupić bilety w najbardziej wygodny sposób, czyli przez internet.
Linki prowadzą do ofert na pojedyncze bilety (przez GYG) oraz do pakietów biletów, które często wychodzą taniej (przez Tiquets). Polecam sprawdzić obie opcje, zwłaszcza w sezonie, gdy z dostępnością bywa krucho.

sprawdź: bilety wstępu do Muzeum Pablo Picasso – [klik]

sprawdź: pakiety biletów wstępu do atrakcji w Maladze – [klik]

Muzeum Pablo Picasso, współrzędne GPS:
36°43’18.2″N 4°25’06.4″W
36.721723, -4.418439 – kliknij i wyznacz trasę

8. Katedra (Catedral de Málaga) i Pałac Arcybiskupa (Palacio Episcopal)
Katedra w Maladze i Pałac Arcybiskupa (narożnik widoczny w lewej cześci kadru).

Większość źródeł podaje, że katedra w Maladze była budowana przez ponad 250 lat (1525 – 1782). Wystarczy jednak jeden rzut oka na budynek, by zadać sobie pytanie: czy na pewno została ukończona? Czy aby niczego tutaj nie brakuje? Wyraźnie przecież niedokończona jest jedna dzwonnica!
Regularny budynek katedry powstał na bazie prostokąta i bez wątpienia miał mieć dwie, symetrycznie położone dzwonnice. Jedna pięknie góruje nad miastem, za to druga wyraźnie rozpoczęta, nie została nigdy ukończona. Trudno więc uznać katedrę z ukończoną i śmiało można powiedzieć, że od 500 lat jej budowa ciągle trwa.
Realizacja katedry od samego początku stanowiła duże obciążenie dla miasta. Zaczęło się spontanicznie. Zaledwie kilka dni po długotrwałym i ciężkim oblężeniu miasta. Królowie Katoliccy (to był oficjalny tytuł nadany przez papieża Aleksandra VI parze królewskiej Izabeli I Katolickiej i Ferdynandowi II Katolickiemu) uradowani z przejęcia miasta, które przez ponad 800 lat znajdowało się pod panowaniem muzułmanów, zapragnęli upamiętnić ten fakt czymś spektakularnym. Zdecydowali więc zrównać z ziemią stojący w tym miejscu meczet i na jego miejscu postawić ogromną świątynię katolicką, jako symbol trwałej zmiany. Nawiasem mówiąc prawie 800 lat wcześniej to samo zrobili muzułmanie, wyburzając stojącą tu świątynię katolicką i budując meczet.
Na realizację tej szybkiej i spontanicznej decyzji trzeba było jednak trochę poczekać, bo pierwsze prace budowlane rozpoczęły się dopiero czterdzieści lat później. Niestety realizacja projektu wymagała ogromnych sum pieniędzy, więc co jakiś czas prace stawały w miejscu i czekały na pojawienie się kolejnych funduszy. W XVIII wieku uchwalono nawet w mieście specjalny podatek na rzecz budowy katedry, który płaciły przypływające do miasta statki i wtedy prace postępowały bardzo szybko. Niestety zmiany polityczne i personalne wśród rodzin królewskich sprawiły, że sprawy poukładały się znowu niekorzystnie i zasilający budowę strumień pieniędzy skończył się. Gdy pod koniec XVIII wieku znowu pojawiła się możliwość kontynuowania budowy, to w Stanach Zjednoczonych wybuchła wojna o niepodległość i środki przeznaczone na budowę drugiej dzwonnicy miasto przekazało na wsparcie Amerykanów. Jak wiemy Ameryka zdobyła niepodległość, uwalniając się od zwierzchnictwa kolonialnego Wielkiej Brytanii, ale katedra pozostała niedokończona. Co prawda Amerykanie w ramach wdzięczności za pomoc zaproponowali Maladze wsparcie przy dokończeniu drugiej dzwonnicy, ale Malaga zdecydowała się przekazać te pieniądze na inne, ważniejsze dla niej w tamtym czasie inwestycje.
Mamy więc w Maladze piękną, monumentalną katedrę, zajmującą czołowe miejsca na liście największych, najpiękniejszych, najwyższych … i niedokończonych, której mieszkańcy nadali własne miano: “La Manquita”, czyli “Jednoręka”.
Miasto nie porzuciło jednak planów kontynuacji budowy. Co jakiś czas temat wraca i kto wie? Może kiedyś zobaczymy ją w wersji z dwiema dzwonnicami? Póki co śpieszmy się zobaczyć ją w niesymetrycznej formie.
Katedrę zwiedza się w środku, ale istnieje możliwość zwiedzenia górnych kondygnacji budowli i wejścia na dach katedry.
Ceny biletów (2024):
– zwiedzanie katedry = 10 EUR
– górne kondygnacje i dach katedry = 10 EUR
– bilet łączony (zwiedzanie katedry + wejście na dach) = 15 EUR

Katedra w Maladze, współrzędne GPS:
36°43’12.3″N 4°25’12.2″W
36.720094, -4.420043 – kliknij i wyznacz trasę

Pałac Arcybiskupa umieściłem w tym samym punkcie co katedrę, ponieważ te budynki stoją tuż obok siebie. Na pewno zwrócisz na niego uwagę, bo maleńki plac Obispo, zamknięty jest z jednej strony monumentalną fasadą katedry, a z pozostałych trzech stron fasadami mniejszych budynków. Pałac arcybiskupa to ten najładniejszy z nich. Obecnie mieści się tu powierzchnia wystawiennicza pod opieką Centro Cultural Fundación Unicaja Málaga, ale turyści najchętniej oglądają przynależne do budynku zaciszne ogrody, patia, dziedzińce, schody cesarskie i kaplicę.

Zwiedzanie Pałacu arcybiskupa jest płatne (bilet kosztuje 3 EUR).

Pałac Arcybiskupa, współrzędne GPS:
36°43’13.1″N 4°25’13.0″W
36.720293, -4.420288 – kliknij i wyznacz trasę

zobacz: zdjęcie panoramiczne katedry i pałacu – [klik]

9. Muzeum Carmen Thyssen (Museo Carmen Thyssen)
Obraz z ekspozycji muzeum: Dziedziniec wewnętrzny, Sewilla – Manuel García y Rodríguez , ok. 1920 r.
źródło: Wikipedia na zasadach Domeny Publicznej

Kolekcja dzieł sztuki zgromadzonych przez rodzinę Thyssen eksponowana jest ogromnym muzeum w … Madrycie – [klik].
Od tej reguły jest wyjątek i ten wyjątek to właśnie kolekcja Carmen Thyssen, dla której powstał specjalny budynek w Maladze. Ekspozycja skupia się na prezentacji prac malarzy hiszpańskich (głównie andaluzyjskich) z XIX wieku. Prace są na tyle ciekawe, że przyciągają spore grono odwiedzających, więc wstęp do muzeum jest biletowany. Z ich zakupem nie powinno być problemu, tym bardziej, że można je nabyć przez internet.

sprawdź: bilety do Muzeum Carmen Thyssen – [klik]

Muzeum Carmen Thyssen, współrzędne GPS:
36°43’17.0″N 4°25’23.2″W
36.721399, -4.423110 – kliknij i wyznacz trasę

10. Deptak Marqués de Larios (Calle Larios)
Deptak Marqués de Larios w zimowej odsłonie

Ulica handlowa iMarqués de Larios to jeden z najładniejszych deptaków handlowych jakie znam. Biegnący wzdłuż rzędu pięknych, niezbyt dużych kamienic sprawia wrażenie niemal przytulnego, wręcz przyjemnego. Nie przepadam za ulicami handlowymi, ale Malaga zorganizowała Marqués de Larios w taki sposób, że nawet ja spacerowałem tędy z przyjemnością. Wystrój ulicy raz na jakiś czas się zmienia i zawsze prezentuje się spektakularnie. Spacer deptakiem uważam za obowiązkowy.

Punkt orientacyjny mniej więcej w połowie długości ulicy Marqués de Larios, współrzędne GPS:
36°43’10.4″N 4°25’17.7″W
36.719568, -4.421586 – kliknij i wyznacz trasę

11. Targ miejski w Maladze (Mercado Central de Atarazanas)
Witraż w tylnej bramie wejściowej do Mercado Central de Atarazanas
foto: Rafa Esteve na zasadach CC BY-SA 4.0

Stojąc przed Mercado Central de Atarazanas trudno w to uwierzyć, ale w czasach, gdy Malaga znajdowała się pod panowaniem arabskim, miejsce w którym obecnie działa bazar Atarazanas miało bezpośredni dostęp do wody! Dzisiaj z tego miejsca do brzegu morza jest około 500 metrów. W tym jednak kontekście (słowo atarazanas z języka hiszpańskiego oznacza stocznie) nazwa bazaru przestaje dziwić. Dokładnie tutaj funkcjonowała bowiem prowadzona przez Nasrydów stocznia wojenna, która utraciwszy kontakt z wodą musiała zakończyć swoją działalność. Po podbiciu miasta przez Hiszpanów budynki byłej stoczni były intensywnie eksploatowane pełniąc różne funkcje: klasztoru, szpitala wojskowego czy też garnizonu. Z czasem ulegały powolnemu zniszczeniu, by ostatecznie popaść w ruinę. W XIX wieku zrujnowane budynki przejęło miasto i zapadła decyzja o wyburzeniu. Ze starych zabudowań udało się zachować jedną z kamiennych bram do budynku (Brama Nasrydów).
Miasto zdecydowało się wykorzystać odzyskaną przestrzeń pod budowę głównej hali targowej w mieście. W ten sposób powstała wzorowana na francuskim Le Halle metalowa, zdobiona hala targowa, której charakter artystyczny został podporządkowany wkomponowanej w nią kamiennej Bramie Nasrydów. Styl budowli można więc opisać jako neo-arabski z elementami Nasrydów.
Oczywiście najciekawsze są obie główne bramy wejściowe prowadzące do hali. Z jednej strony przednia Brama Nasrydów oraz położona dokładnie po przeciwnej stronie budynku stalowo-szklana bogato zdobiona tylna brama z witrażem.
Wnętrze hali wypełniają wypchane po brzegi smakołykami stragany. Przestrzeń handlowa podzielona jest na trzy części, w których stragany pogrupowane są tematycznie na stoiska z: owocami morza, warzywami i owocami oraz mięsem i serami. Turyści przychodzą tutaj jednak z innego powodu, ponieważ pośród trzech oficjalnych części bazaru funkcjonuje tu jeszcze czwarta część: gastronomiczna. Na terenie Mercado Central de Atarazanas działa bowiem mnóstwo straganów serwujących doskonałe przekąski oraz dania z obłędnie świeżych owoców morza. Trudno się oprzeć i trudno nie usiąść, by zjeść coś drobnego, popijając wszystko rozkosznie chłodnym piwem lub winem. Krótka przerwa w zwiedzaniu należy się każdemu! Prawda?

Bazar Atarazanas, współrzędne GPS:
36°43’07.0″N 4°25’27.1″W
36.718621, -4.424192 – kliknij i wyznacz trasę

12. Centrum Sztuki Współczesnej w Maladze (CAC Malaga)
Centrum Sztuki Współczesnej w Maladze
foto: Zarateman na zasadach CC0 1.0

Jeżeli lubisz być zaskakiwany sztuką i sprawia ci przyjemność poznawanie nowych form przekazu, gdzie sztuka oddziałuje na widza i ingeruje w relacje z nim daleko bardziej niż klasyczne formy, to Centro de Arte Contemporeneo de Malaga jest miejscem dla ciebie. Galeria prezentuje kilkaset współczesnych dzieł sztuki o charakterze, który czasem nawet trudno sklasyfikować. Całość ekspozycji można podzielić na pięć obszarów. Pierwszy to ekspozycja stała, trzy następne to zmieniające się ekspozycje czasowe, a ostatni (piąty) to ekspozycja prac realizowanych w ramach prowadzonych przez muzeum projektów.
Jaka widać większość ekspozycji muzeum co jakiś czas ulega zmianie, więc zawsze można zobaczyć coś świeżego, nowego, interesującego.
Miłośnikom sztuki i poszukiwaczom odmiennych doświadczeń polecam tym bardziej, że wstęp do muzeum jest bezpłatny.

Centro de Arte Contemporeneo de Malaga (CAC MAlaga), współrzędne GPS:
36°42’52.2″N 4°25’31.9″W
36.714509, -4.425531 – kliknij i wyznacz trasę

13. Park Malaga (Parque de Málaga) i Promenda Parkowa (Paseo del Parque)
Park i promenada parkowa w Maladze

Położony w ścisłym centrum miasta, sąsiadujący z portem, promenadą portową oraz starym miastem i najważniejszymi zabytkami park o powierzchni 33 hektarów to ewenement na skalę europejską. Rzadko można w centrum miasta spotkać tak rozległe i tak dogodnie usytuowane tereny zielone. Obszar parku podzielony jest na dwie części główną arterią komunikacyjną, przy której wygodnie usytuowane są przystanki komunikacji publicznej.
Na terenie parku rośnie niezliczona ilość roślin egzotycznych sprowadzonych z pięciu kontynentów. Cała powierzchnia parku wypełniona jest małą architekturą (ławeczki, fontanny, rzeźby, itp.), a wysokie palmy zapewniają przyjemny cień.

Park Malaga, współrzędne GPS:
36°43’08.9″N 4°24’56.9″W
36.719148, -4.415800 – kliknij i wyznacz trasę

14. Promenada portowa (Palmeral de Las Sorpresas)
Promenada portowa (Palmeral de Las Sorpresas) w Maladze

Promenada portowa to znany ze zdjęć w internecie deptak, który częściowo przykryty jest futurystycznym zadaszeniem. Przyjemne miejsce na spacer i równie przyjemne przy usiąść w jednej z knajpek i nawodnić organizm czymś naprawdę smacznym. Mam w tym temacie bardzo przyjemne wspomnienia i jeśli pojawię się w Maladze, to na pewno tu wrócę, by przypomnieć sobie wspaniały smak zimnego, kokosowego drinka. Mniam!

Promenada portowa, współrzędne GPS:
36°43’05.2″N 4°24’56.7″W
36.718115, -4.415743 – kliknij i wyznacz trasę

15. Centrum Pompidou (Centre Pompidou Málaga)
Wejście do Centrum Pompidou w Maladze

Statystyki są jednoznaczne, a zarazem zaskakujące! Centrum Pompidou to druga, najczęściej odwiedzana atrakcja w Maladze! Ktoś by zgadł? Totalne zaskoczenie! Byłem przekonany, że galeria jest popularna, ale na pewno nie aż tak! Z drugiej strony, jest to pierwsza położona poza Francją fila Centrum Pompidou, a Malaga za możliwość wystawiania udostępnionych dzieł i używanie oficjalnej nazwy płaciła 1 mln EUR rocznie (tak było do 2020 roku, bo po tym czasie zaczęła obowiązywać nowa umowa i nowa stawka. Jaka? Nie wiem). Takich wydatków nie podejmuje się, gdy nie ma nadziei na solidny zwrot.
Śmiało można założyć, że popularność Centrum Pompidou w Maladze niebawem znowu radykalnie wzrośnie, bo główne muzeum Pompidou w Paryżu w 2025 roku zostanie z powodu remontu w całości zamknięte i otworzy się dopiero w roku 2030. Malaga niewątpliwie tylko na tym skorzysta. Co zatem można zobaczyć w galerii Pompidou w Maladze? Wystarczą nazwiska autorów prac: Pablo Ruiz Picasso, Rineke Dijkstra, Tony Oursler, Frida Kahlo, Francis Bacon, Max Ernst, René Magritte, De Chirico, Alberto, Sophie Calle Guacometti plus do tego wystawy czasowe, które w najbliższych latach (podczas remontu paryskiej centrali) zapewne będą biły kolejne rekordy popularności.

Wstęp do muzeum jest płatny. Cena biletu to 9 EUR (rok 2024) i można je kupić przez internet, rezerwując konkretny dzień i godzinę wejścia. W przypadku kłopotów z dostępnością podaję dwa źródła zakupu biletów.

sprawdź: bilety do Centrum Pompidou – [klik]

w przypadku kłopotów z dostępnością biletów sprawdź też tutaj – [klik]

Centrum Pompidou w Maladze, współrzędne GPS:
36°43’08.1″N 4°24’45.4″W
36.718922, -4.412618 – kliknij i wyznacz trasę

16. Muzeum Dziedzictwa Miejskiego (Museo del Patrimonio Municipal – MUPAM)

Kolejne – dostępne bezpłatnie – muzeum w Maladze prezentuje dzieła sztuki i pamiątki historyczne związane bezpośrednio z historią Malagi. Ekspozycja podzielona jest na trzy części:
– okres od XV do XVIII wieku
– XIX wiek (głównie Picasso oraz Carlos Haes)
– XX wiek i trendy współczesne

Muzeum Dziedzictwa Miejskiego, współrzędne GPS:
36°43’16.2″N 4°24’45.4″W
36.721172, -4.412618 – kliknij i wyznacz trasę

17. Arena walk byków (Plaza de toros de La Malagueta)
Arena walk byków w Maladze

Rozrywka gdzie człowiek walczy z bykiem i zabija go, zawsze była (mówiąc delikatnie) kontrowersyjna, a obecnie coraz mniej mile widziana i akceptowana nawet w Hiszpanii. Nie można jednak udawać, że jej nie ma, bo stanowi istotną część historii tych terenów. Zachęcam więc by zobaczyć chociaż jak wygląda obiekt i zwiedzić go. Arena ma kształt regularnego szesnastokąta, o średnicy 52 metrów i może pomieścić nawet 9 tysięcy widzów. Wewnątrz budynku areny funkcjonuje muzeum im. Antonio Ordoñeza (jednego z legendarnych torreadorów), w którym prezentowane są stroje, płachty, rzeźby, historyczne plakaty ogłoszeniowe i zdjęcia.
Muzeum jest czynne od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00 – 14:00 i od 17:00 – 20:00. W soboty, niedziele i święta pozostaje zamknięte. Bilet wstępu kosztuje 1,8 EUR.

Jeśli spytacie mnie, czy nadal odbywają się tutaj walki byków, to odpowiem: tak. Odbywają się. Nie podam jednak więcej informacji na ten temat i nie zamieszczę linku do biletów, ponieważ nie chcę wspierać rozwoju tej formy widowiska.

Arena walk byków w Maladze, współrzędne GPS:
36°43’14.5″N 4°24’37.2″W
36.720680, -4.410326 – kliknij i wyznacz trasę

18. Plaża Malagueta (Playa de la Malagueta)
Plaża Malagueta

Malagueta w Maladze to nie tylko plaża, ale również kultowe miejsce z charakterystycznym napisem, przy którym koniecznie trzeba mieć zdjęcie. Wszyscy mają, mam i ja! Pomijając jednak powszechną modę i internetowe trendy, to plaża w Maladze jest duża, wygodna i przyjemna. W pobliżu zawsze można coś zjeść i wypić, a często niemal na samej plaży stoją tymczasowe grille, na których przygotowują się dopiero co wyjęte z wody pyszne owoce morza. Warto więc odwiedzić plażę w Maladze by człowiek zmęczony zwiedzaniem miał szansę trochę odpocząć, zaznając prostej i słodkiej przyjemności wylegiwania się.

Napis Malagueta na plaży w Maladze, współrzędne GPS:
36°43’02.8″N 4°24’34.9″W
36.717454, -4.409681 – kliknij i wyznacz trasę

19. Latarnia w Maladze (La Farola de Malaga)
Latarnia morska w Maladze

Latarnia morska w Maladze jest obiektem ważnym i znanym, a niektórzy twierdzą, że jest wręcz symbolem Malagi, ale … jej widok z daleka powinien nam wystarczyć. Podejście do niej blisko nie wniesie niczego nowego do naszych wrażeń, więc jak widać na mapie nie zaznaczyłem nawet ścieżki dojścia. Obserwacja latarni z pozycji plaży jest więc ostatnim punktem naszej wycieczki, która mam nadzieję pozostawi w tobie mnóstwo wspaniałych wrażeń i wspomnień.

Malaga – hotele i noclegi

Nocleg w Maladze to prawdziwa przyjemność. Miasto żyje wieczorami i zaprasza do niezliczonych barów i restauracji serwując wspaniałe jedzenie i znakomite napitki, w tym doskonałe wino.
Poniżej znajdziesz kilka propozycji. Nie traktuj ich jako konkretnego wskazania hoteli, które polecam. Traktuj je jako dobry początek do dalszych poszukiwań. Zamieszczone przez mnie linki wykorzystują bowiem mechanizm wyszukiwarki, które obok konkretnego hotelu, zawsze proponuje inne, podobne do niego propozycje, często akurat bardziej atrakcyjne cenowo. Dodatkowo linki zawierają w sobie przygotowane przeze mnie filtry. Zapobiegają wyświetlaniu się ofert, które mogłyby niepotrzebnie zaśmiecać wyniki wyszukiwania oraz odpowiednio zawężają obszar wyszukiwania, do obszaru, który nas interesuje. Nie trzeba więc tego za każdym razem robić ręcznie. Polecam korzystać z tych linków, bo ułatwiają poszukiwania i oszczędzają czas.

Agua Viva Mar – [klik]

Urbe10 Terrace Constitucion 1 Bedroom Apartment – [klik]

Feelathome Mártires Apartments – [klik]

Atrakcje w pobliżu Malagi

Planując pobyt w Maladze warto pamiętać, że w najbliższej okolicy miasta znajduje się kilka niezwykle interesujących i unikalnych atrakcji. Jeżeli dysponujesz nadmiarem wolnego czasu, a nie planujesz bardziej intensywnego zwiedzania to możliwe, że ciekawą propozycją będzie dla ciebie kilka wypadów poza miasto. Niektóre z tych propozycji są o tyle ciekawe, że nie trzeba nawet wypożyczać samochodu, ponieważ można skorzystać z oferty lokalnych biur, które organizują grupowe wyjazdy do atrakcji, zapewniając przewodnika, przejazd i bilety wstępu. Jest to o tyle istotne i ciekawe, że w przypadku wybranych atrakcji bilety wstępu są wykupione już na wiele tygodni wcześniej i jeżeli nie udało ci się zadbać o bilety z wyprzedzeniem, to na własną rękę po prostu już ich nie kupisz. Korzystając jednak z wyjazdu grupowego bilet wstępu masz zapewniony i w wielu przypadkach dołączenie do zorganizowanej grupy pozostaje jedyną (choć zwykle trochę droższą) możliwością zwiedzenia popularnej atrakcji.
Poniżej zamieszczę krótką listę najciekawszych miejsc w pobliżu Malagi, a tam gdzie to możliwe dołączę linki do ofert lokalnych biur podróży, zajmujących się organizacją wyjazdów grupowych.
Każde z miejsc opiszę jednym czy dwoma krótkimi zdaniami, które pomogą ci się zorientować czym jest proponowana atrakcja. Tam gdzie to będzie przydatne zamieszczę też współrzędne GPS do parkingów, gdyby ktoś zamierzał wybrać się tam samodzielnie samochodem.

1.1 Szlak Caminito del Rey
Zawieszony nad przepaścią szlak Caminito del Rey

Spektakularny, niezwykle widowiskowy szlak prowadzący po kładkach zawieszonych na pionowych, skalistych zboczach wąwozów pozostawi po sobie niezapomniane wrażenia. Trudno znaleźć coś bardziej ekscytującego i piękniejszego. Szczegółowy opis szlaku i sporo konkretów dotyczących samodzielnej organizacji zwiedzania go znajdziesz w osobnym wpisie o Caminito del Rey – [klik]

Caminito del Rey jest oczywiście bardzo popularny, wręcz oblegany, a ilość biletów jest limitowana. Bilety sprzedawane są na konkretne godziny wejścia.

sprawdź: dostępność biletów do Caminito del Rey – [klik]

sprawdź: zorganizowane wycieczki do Caminito del Rey – [klik]

1.2 Montes de Malaga
Gdzieś w Montes de Malaga
źródło Wikipedia na zasadach CC BY-SA 3.0

Miłośnicy górskich spacerów oraz wycieczek rowerowych mogą skorzystać z Parku Krajobrazowego Gór Malagi (Parque Natural Montes de Málaga), których wysokość waha się od 100 do 1000 m n.p.m.
Obszar parku pokrywa gęsta sieć utwardzonych dróg gruntowych. Po drogach i ścieżkach wytyczono około 50 km tras pieszych i około 250 km tras rowerowych o różnym stopniu trudności.

Parking Montes de Malaga i punkt startowy do spacerów, współrzędne GPS:
36°49’26.9″N 4°22’59.8″W
36.824140, -4.383290 – kliknij i wyznacz trasę

1.3 Obszar Dolmenów w Antequerze UNESCO (Antequera Dolmens Site)
Formacje skalne typowa dla obszaru El Torcal de Antequera

Na wpisany na listę UNESCO Obszar Dolmenów w Antequerze składa się kilka obiektów, warto więc na zwiedzanie zarezerwować sobie cały dzień. Do zobaczenia są tutaj trzy dolmeny oraz dwa górskie parki krajobrazowe. Żadne z tych miejsc nie wymaga długich ani wymagających spacerów. Są jednak dostępne ścieżki spacerowe o różnej długości (zwłasza w El Torcal) i jeżeli ktoś ma ochotę odbyć dłuższy spacer, to taka możliwość będzie dostępna.
Dla przypomnienia dodam tylko, że dolmeny to prehistoryczne grobowce megalityczne wykonane (mówiąc w uproszczeniu) z wkopanych pionowo w ziemię dwóch ogromnych głazów i przykryte trzecim, ogromnym, płaskim głazem.

UWAGA!
Do dolmenów oraz El Trocal można wygodnie dotrzeć z Malagi nawet nie posiadając samochodu. Lokalne biura organizują wyjazdy połączone ze zwiedzaniem. Ofertę zorganizowanych wyjazdów wraz z cenami znajdziesz w linku poniżej.

sprawdź: wycieczki do Antequera Dolmens Site – [klik]

Ciekawostka:
Dolmeny w Antequera są bardzo osobliwe, a przez to niezwykle ciekawe. Charakteryzuje je bowiem niespotykana orientacja względem kierunków świata. Tylko jeden z nich (Dolmen Viera) usytuowany jest w typowy sposób (podobnie jak niemal wszystkie dolmeny z okolic Morza Śródziemnego), tak by podczas przesilenia letniego o świcie światło słoneczne bezpośrednio wpadało i oświetlało wnętrze komory dolmenu. Pozostałe dwa dolmeny odwrócone są w zupełnie innych kierunkach.
Dolmen Menga wskazuje na pobliski szczyt zwany Pena de los Enamorados, którego kształt przypomina ludzką twarz. Wewnątrz góry odkryto jaskinię (Abrigo de Matacabras) pokrytą prehistorycznymi malowidłami.
Dolmen Tholos w El Romeral ukierunkowany jest tak, że w orientacji ziemskiej wskazuje na góry El Torcal i znajdującą się w nich Jaskinię Byka, a w orientacji astronomicznej wskazuje na południowe słońce w czasie przesilenia zimowego.

Dolmen Menga (Dolmen de Menga)
Dolmen Menga w Antequera
Wnętrze dolmenu Menga w Antequera
foto: Pedro J Pacheco na zasadach CC BY-SA 4.0

Jest jedną z największych znanych nam starożytnych budowli megalitycznych w Europie. Jego powstanie szacuje się na 3700 rok p.n.e. Powstał z 32 megalitów, z których największy waży około 200 ton. Ma 27,5 m długości, 6 m szerokości i 3,5 m wysokości.
Po odkryciu i odkopaniu dolmenu w XIX wieku wewnątrz znaleziono szkielety kilkuset ciał.
Pamiętając o nietypowej orientacji dolmenu, podczas jego zwiedzania zatrzymaj się w prowadzącym do wnętrza korytarzu i spójrz w kierunku jego wylotu. Przed tobą (w czasie sprzyjającej pogody) powinna być widoczna góra Pena de los Enamorados, na którą dolmen wskazuje.

Parking przy dolmenie Menga i dolmenie Viera, współrzędne GPS:
37°01’25.3″N 4°32’49.0″W
37.023695, -4.546940 – kliknij i wyznacz trasę

Dolmen Viera (Dolmen de Viera)
Wejście do dolmenu Viera,, Antequera
foto: Grez na zasadach CC BY-SA 3.0

Położony jest zaledwie 70 metrów od dolmenu Menga, a jego nazwa pochodzi od nazwiska odkrywców (braci Antonio i Jose Viera). Przyjmuje się że jest młodszy od dolmenu Menga i powstał pomiędzy 3510 a 3020 rokiem p.n.e. Ma formę długiego korytarza zakończonego niewiele większą od korytarza prostokątną komnatą.
Ma typowe (jak praktycznie wszystkie położone w pobliżu Morza Śródziemnego) położenie względem stron świata. Podczas przesilenia letniego o świcie światło słoneczne wpada i bezpośrednio oświetla wnętrze komory dolmenu.

Parking przy dolmenie Menga i dolmenie Viera, współrzędne GPS:
37°01’25.3″N 4°32’49.0″W
37.023695, -4.546940 – kliknij i wyznacz trasę

Dolmen Tholos de El Romeral
Wnętrze dolmenu Tholos de El Romeral, Antequera

Oddalony o około 2,5 km od opisanych powyżej dwóch dolmenów, a jednocześnie najmłodszy z nich. Jego powstanie szacuje się na 1800 rok p.n.e. Już na pierwszy rzut oka różni się wyglądem od dolmenów Menga i Viera. Jego ściany boczne powstały z drobnych kamieni, a wielkie, megalityczne płyty wykorzystano do budowy stropu. Długi, prowadzący do środka korytarz kończy się dwiema, przypominającymi ule okrągłymi komorami. Dostępna dla zwiedzających jest tylko pierwsza, większa komora (o średnicy około 4,2 metra). Mniejsza komora ma średnicę około 2 metrów, a jej podłoga wyłożona jest kamiennymi płytami.

Parking przy dolmenie Tholos de El Romeral, współrzędne GPS:
37°02’01.8″N 4°32’06.1″W
37.033827, -4.535017 – kliknij i wyznacz trasę

Góra La Peña de los Enamorados
Góra La Peña de los Enamorados,, Antequera
foto: Yulia K na zasadach CC BY-SA 3.0

Bardzo charakterystyczna góra, która widziana od strony miasta Antequera tworzy kształt ludzkiej twarzy. Z tego powodu często nazywana jest Montana del Indio (indiańska góra), a to ze względu na fakt, że kształt twarzy ma wyraźne indiańskie rysy.
Z górą wiąże się wiele typowych legend, których nie będę przytaczał, ponieważ w żadnej z nich nie ma niczego, czego nie słyszeli byśmy już wcześniej. Daleko bardziej interesująca jest znajdująca się we wnętrzu góry (niedostępna do zwiedzania), przyozdobiona na ścianach prehistorycznymi malunkami jaskinia Abrigo de Matacabras. Grupa naukowców z Uniwersytetu w Sewilli opublikowała niedawno analizę, powstałą na bazie wykonanych w wysokiej rozdzielczości zdjęć pokrywających wnętrze jaskini malowideł, potwierdzających związek góry i jaskini ze wskazującym na nie dolmenem Menga.

Orientacyjny punkt, na który trzeba się kierować jadąc z Antequery, współrzędne GPS:
37°03’11.5″N 4°30’00.1″W
37.053187, -4.500022 – kliknij i wyznacz trasę

El Torcal de Antequera
Obszar El Torcal de Antequera z charakterystycznymi formacjami skalnymi
Obszar El Torcal de Antequera z charakterystycznymi formacjami skalnymi

Rezerwat przyrody El Torcal de Antequera wyznaczony w paśmie górskim Sierra del Torcal położony jest około 30 minut jazdy (18 km) na południe od Antequery. Jadąc w kierunku Antequery z Malagi, znajduje się dokładnie po drodze, więc najwygodniej zobaczyć go w pierwszej kolejności, a następnie udać się na zwiedzanie dolmenów.
Najważniejszym punktem rezerwatu jest … parking turystyczny, przy którym rozpoczynają się dwa szlaki widokowe. Szaki mają odpowiednio: 1,5 km oraz 2,7 km, częściowo pokrywają się i są oznaczone kolorami. W zależności od upodobań, pogody i chęci można się wybrać na jeden z nich. Jeżeli ktoś nie ma ochoty na dłuższe spacery, to wystarczy przejście krótkiego, początkowego fragmentu szlaku, gdzie od samego początku towarzyszą nam piękne widoki.
Szlak prowadzi gruntowo-skalistą nierówną ścieżką. Najbardziej niesprzyjające warunki do spacerowania występują tu … latem!!! Dzieje się tak za sprawą występujących tu często ekstremalnie wysokich temperatur, oraz tendencji do dodatkowego kumulowania się ciepła między skałami, czyli dokładnie tam gdzie biegnie ścieżka spacerowa.

Parking przy którym rozpoczynają się szlaki przez El Torcal, współrzędne GPS:
36°57’10.3″N 4°32’40.3″W
36.952860, -4.544517 – kliknij i wyznacz trasę

Mapa żóltego szlaku (dłuższgo) pochodząca ze strony Junta de Andalucia
pobierz: mapa szlaku w El Torcal de Antequera – [klik]

1.4 Ronda
Ronda, Hiszpania

Niewielkie i obłędnie położone miasteczko. Położone na szlaku Ruta de los Pueblos Blancos, czyli – Szlaku Białych Wiosek, łączącym łącznie kilkanaście małych miejscowości:
– Arcos de la Frontera (region Kadyks),
– Espera (region Kadyks),
– Bornos (region Kadyks),
– Villamartín (region Kadyks),
– Prado del Rey (region Kadyks),
– El Bosque (region Kadyks),
– Ubrique (region Kadyks),
– Grazalema (region Kadyks),
– Zahara de la Sierra (region Kadyks),
– Aldodonales (region Kadyks),
– El Gastor (region Kadyks),
– Olvera (region Kadyks),
– Setenil de las Bodegas (region Kadyks),
Ronda (region Malaga),
– Benaoján (region Malaga),
– Algatocín (Málaga),
– Gaucín (region Malaga),
– Casares (region Malaga),
– Jimena de la Frontera (region Kadyks),
– Castellar de la Frontera (region Kadyks).

Więcej na temat Rondy dowiedz się z osobnego wpisu zawierającego szczegółowy plan zwiedzania – [klik]

4.9/5 - (73 votes)

Ważne dla mnie!

Wystaw artykułowi dobrą ocenę (5 gwiazdek mile widziane 😀 )!
To nic nie kosztuje, a dla mnie jest bardzo ważne! Blog żyje z odwiedzin i dzięki temu ma szansę się rozwijać. ZRÓB TO proszę i ... z góry dziękuję!

Jeżeli lubisz moje przewodniki z pewnością przyda ci się stworzony przez mnie katalog przewodników - [klik]. Znajdziesz w nim gotowe pomysły na kolejne wyjazdy, opisy innych kierunków turystycznych oraz alfabetyczny spis przewodników podzielony na państwa, miasta, wyspy i regiony geograficzne.

Zamieszczam również link do profilu na Facebook-u - [klik]. Wejdź i naciśnij "Obserwuj", wtedy nie przegapisz nowych, inspirujących wpisów.

No chyba, że wolisz Instagram. Nie jestem demonem mediów społecznościowych, ale zawsze możesz liczyć na coś miłego dla oka na moim instagramowym profilu - [klik]. Profil chętnie przyjmie każdego obserwatora, który nakarmi go swoim polubieniem.

Tworzone przeze mnie treści udostępniam bezpłatnie z zachowaniem praw autorskich, a blog utrzymuje się z reklam i współpracy afiliacyjnej. W treści artykułów będą więc wyświetlane automatyczne reklamy, a niektóre linki są linkami afiliacyjnymi. Nie ma to żadnego wpływu na końcową cenę usługi lub produktu, ale za wyświetlenie reklam lub skorzystanie z niektórych linków mogę otrzymać prowizję. Polecam jedynie usługi i produkty, które uważam za dobre i pomocne. Od początku istnienia bloga nie opublikowałem żadnego artykułu sponsorowanego.

Niektórzy z czytelników, którym zawarte tu informacje bardzo pomogły, pytają mnie czasem jak można wesprzeć blog? Nie prowadzę zbiórek ani programów wsparcia (typu: patronite, zrzutka czy "kup kawę"). Najlepszym sposobem jest korzystanie z linków. Ciebie to nic nie kosztuje, a wsparcie dla bloga generuje się samo.

Pozdrawiam




3 komentarze do “Malaga – mapa, plan zwiedzania, atrakcje, noclegi, ciekawostki

  • o
    Bezpośredni odnośnik

    Jak zwykle rozpracowane perfekcyjnie. Właśnie lecimy łącznie na dwa tygodnie do Malagi, Kadyksu i na koniec do Sewilli na Święto Feria de Abril – czyli Powitanie Wiosny.
    Pozdrawiam. Andrzej

    Odpowiedz
  • o
    Bezpośredni odnośnik

    Świetna robota . Nie mogę uwierzyć ,że ktoś tak bezinteresownie dzieli się swoimi doświadczeniami z podróży, podając przy tym takie szczegóły aby można było powtórzyć podróż samemu. Brawo , brawo , brawo.Ewa

    Odpowiedz
    • o
      Bezpośredni odnośnik

      Super opis. Nic więcej nie potrzeba prócz naładowanego telefonu i można zwiedzać:) Niestety wstęp do Muzeum – Domu Narodzin Picasso jest już płatny ok 3-4 Euro (04.2024).

      Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *