Wieża Quistorpa – ciekawostki, mapa, dojazd

Atrakcja, która umarła

Na początku XX wieku Wieża Quistorpa była jedną z najbardziej znanych budowli Szczecina. Stanowiła atrakcję turystyczną i bardzo popularne miejsce wypoczynku mieszkańców Szczecina.
Położona w pięknym otoczeniu przyrody, na szczycie Wzgórza Arkony, z którego rozciągał się rozległy widok na Szczecin, przyciągała przyjezdnych i miejscowych.
Do wieży od strony dzisiejszej ulicy Arkońskiej prowadziła szeroka, wygodna aleja spacerowa. W miarę zbliżania się do wieży stromość podejścia rosła, więc aleja w tej części miała formę szerokich schodów. Na terenie otaczającym wieżę wytyczone zostały alejki, które obsadzono roślinnością ogrodową.
Wieża była tak popularna, że w Szczecinie można było nabyć pamiątkowe pocztówki z jej widokiem. Znamienne przy tym jest, że obecnie można znaleźć sporo materiałów przedstawiających widok wieży w jej pełnej krasie. Nigdzie za to nie ma obrazów, na których zobaczyć można by, jaki widok rozciągał się ze szczytu wieży. Pozostaje nam jedynie wierzyć, że był spektakularny.

Wieża czy pomnik?

W zasadzie to jedno i drugie. Wieża Quistorpa jest bowiem pomnikiem, który dla upamiętnienia syn postawił swojemu ojcu.

Ojciec: Johannes Quistorp

… był bardzo znanym i niezwykle wpływowym szczecińskim przedsiębiorcą. Tutaj założył i od zera rozwinął swoją działalność.
Koniec XIX wieku był czasem, gdy Szczecin był jednym z największych ośrodków produkcji cementu w Niemczech. Jedną z najbardziej znanych kopalni i cementowni prowadziła wtedy na terenie Puszczy Bukowej rodzina Toepfferów (efektem jest Jezioro Szmaragdowe – [klik], czyli zalane wyrobisko dawnej kopalni Toepfferów). Rodzina Quistorpów miała swój, równie dochodowy cementowy biznes. Johannes założył i rozwinął cementownię „Lebbin” w Lubinie (małej wsi na wyspie Wolin). Wyrobisko, z którego wydobywano surowiec do produkcji cementu znajdowało się w okolicy obecnej miejscowości Wapnica. Aktualnie znajduje się tam … oczywiście jezioro! Nazywa się Jezioro Turkusowe i ze względu na bliskość Międzyzdrojów jest chętnie odwiedzaną przez wczasowiczów atrakcją.
Produkcja cementu przynosiła wtedy ogromne zyski. Jochanes Quistorp bogacił się szybko, otwierał kolejne przedsiębiorstwa (m.in. cegielnię i spółkę budowlaną), które sprawiały, że bogacił się jeszcze szybciej. Kupował grunty i istotnie wpływał na losy Szczecina.
Z jego inicjatywy powstały nowe dzielnice Szczecina: Westend, Neu Westend i Braunsfelde (obecnie są to odpowiednio: zachodnia część centrum, Łękno i Pogodno).
Na przekazanej przez niego dla miasta ziemi, zgodnie z jego życzeniem powstał najbardziej znany szczeciński park: Park Kasprowicza (wtedy nosił nazwę Quistorp Park).
Dość nietypowe jak na owe czasy było podejście Johannesa Quistorpa do kwestii socjalnych swoich pracowników. Przeznaczał bowiem ogromne środki na budowę szkół, ośrodków opieki, sierocińców, schronisk, fundacji … Za jego pieniądze powstał w Szczecinie Zakład Opiekuńczy „Bethanien”, który w praktyce był złożonym z kilkunastu (!!!) budynków szpitalem i ośrodkiem opiekuńczym. Budynki istnieją do dzisiaj. Usytuowane są między ulicą Mickiewicza i ulicą Wawrzyniaka. Mieści się w nich obecnie wiele firm, organizacji i instytucji, m.in: Konsulat Ukrainy, Ośrodek Akademicki Pomorskiego Stowarzyszenia Promocji i Nauki, Centrum Egzaminacyjne Goethe-Institut, Państwowa Bursa Szkół Artystycznych czy Klub 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej.

Syn: Martin Quistorp

… w skrócie można powiedzieć, że kontynuował myśl i dzieło ojca. Był spadkobiercę nie tylko majątku ale i jego idei. Skutecznie rozwijał odziedziczone przedsiębiorstwo, dokładając do niego kolejne dochodowe gałęzie (elektrownię, zakład wodociągów, rzeźnię, piwnice winiarskie, restauracje). Przeznaczał ogromne środki na działania społeczne i filantropię. Również i on znacząco wpływał na rozwój miasta.
Sfinansował budowę Parku Kasprowicza i sprzedał miastu grunt pod budowę obecnego Urzędu Miasta (tzw. Zielony Ratusz) inicjując jednocześnie proces tworzenia układu architektonicznego nowej części miasta.

Wieża

Nietrudno zrozumieć, że podzielając filozofię życiową ojca Martin zapewne czuł potrzebę złożenia ojcu swego rodzaju hołdu, w formie trwałej pamiątki budowlanej. Całe ich życie było bowiem związane z przemysłem budowlanym i od początku był on źródłem ich powodzenia.
Wpadł więc na pomysł budowy wieży. Dużej i spektakularnej. Projekt zlecił utalentowanemu architektowi Franzowi Schwechtenowi (autorowi m.in. projektów: Zamku Cesarskiego w Poznaniu oraz Kościoła Pamięci i Dworca Anhalck w Berlinie).
Budowę ukończono w 1904 roku. Powstał obiekt łączący w sobie monumentalność, elegancję i przyjazność dla człowieka.
Na pierwszej kondygnacji mieściła się kawiarnia, otoczona arkadami, umożliwiającymi dostęp z każdej strony. Nad kawiarenką znajdował się bardzo obszerny taras widokowy, na którego dwóch rogach posadowiono dwie duże rzeźby, uosabiające Handel i Przemysł (fragment jednej z nich nadal leży w pobliżu ruin wieży). Kilka kondygnacji wyżej znajdował się drugi, cylindryczny balkon widokowy. Na zwieńczeniu wieży (na wysokości 45 metrów) znajdował się kolejny punkt widokowy.

Katastrofa

Pierwsza katastrofa nadeszła wraz z burzą. 7 kwietnia 1914 o godzinie 16:30 uderzenie pioruna trafiło w szklane zwieńczenie wieży. Energia uderzenia była tak duża, że zniszczeniu uległ górny balkon, a fragmenty cegieł rozrzucone były po wzgórzu w promieniu niemal 300m. Trzy miesiące później rozpoczął się remont wieży podczas którego zamontowano piorunochron.
Druga i ostateczna katastrofa nadeszła nie wiadomo kiedy i nie wiadomo skąd. Najbardziej prawdopodobna jest jedna z dwóch wersji.
Pierwsza mówi, że zniszczenia wieży dokonali sami Niemcy w 1945 roku. W czasie wojny wykorzystywali ją jako stację radarową i punkt obserwacyjny, ale podczas walk o Szczecin u schyłku wojny, Niemcy postanowili ją zniszczyć, ponieważ stanowiła łatwy punkt odniesienia dla artylerii radzieckiej.
Druga wersja mówi, że została zniszczona już w roku 1944, w czasie jednego z alianckich nalotów bombowych.
A może prawda jest jeszcze inna? Tego na razie nie wiemy.

Ruiny

Dzisiaj na wieże prowadzą resztki schodów, nie ma tłumu odwiedzających spacerowiczów, a z samej wieży zachował się jedynie fragment pierwszej kondygnacji i podziemi.
Ruina jest bardzo malownicza i naprawdę warto ją odwiedzić. Dzikość i naturalność tego miejsca robi ogromne wrażenie, a znajomość jego historii tylko to wrażenie potęguje.
Przy okazji warto odbyć spacer po Lasku Arkońskim, w którym mieści się ruina. Stary, piękny, pofałdowany las, będący częścią Puszczy Wkrzańskiej tworzy wspaniały klimat i daje sporo wytchnienia. Świetny relaks połączony z interesującą lekcją historiii.
Idąc tutaj na spacer z dziećmi, warto jednak trochę się przygotować i jeszcze raz przeczytać ten tekst, bo od pytań się nie opędzicie 🙂

Podziemia Wieży Quistorpa

Tuż obok Wieży Qustorpa znajduje się niewielki, ceglany budynek. Jest to wejście do podziemi wieży. Wejście jest zakratowane i zabezpieczone, ale niektóre poprzeczki w kratach zostały wyłamane. Oprócz utrudniających wejście krat wejście jest również częściowo zasypane gruzem, tak aby jak najbardziej utrudnić przejście kręconymi schodami w dół do podziemi.
Mimo, że wejście jest bardzo niepozorne, to podziemia są zaskakująco duże i rozległe.

Zdecydowanie odradzam próby samodzielnego zejścia do podziemi wieży, ponieważ jest to bardzo niebezpieczne i niesie ze sobą poważne zagrożenie zdrowia i życia.

Jednocześnie wiem, że chciałoby się zobaczyć co jest w środku. Na szczęście w internecie są dostępne filmiki z eksploracji podziemi i nie trzeba ryzykować życia, bo zajrzeć co jest pod ziemią.
Poniżej zamieszczam film zrealizowany przez grupę NaWynosPrzygoda podczas którego, aż cierpła mi skóra. Ryzyko jakiego podjęli się Panowie podczas kręcenia materiału jest szokujące.
Większość eksploracji dostępnych w sieci, ze względu na zbyt duże ryzyko zawału kończy się w miejscu, gdzie korytarze zabezpieczone zbutwiałym drewnem są częściowo zawalone. Eksploratorzy na filmie decydują się iść dalej (od tego momentu z nerwów oglądałem już na stojąco).
Mimo wszystko, a może właśnie dlatego postanowiłem udostępnić ten film. Dzięki niemu w pełni zaspokoisz swoją ciekawość i nie będzie potrzeby by ktoś ponownie ryzykował życiem wchodząc do podziemi.
Miłego oglądania. Emocje gwarantowane!

Ciekawostki z okolicy

Będąc tu warto zobaczyć kilku sąsiadujących z Laskiem Arkońskim miejsc. Wymienię tylko kilka z nich. Jeżeli zostanie ci trochę czasu, wybierz się na spokojny spacer do jednego lub kilku z nich. Wszystkie zaznaczyłem na poniższej mapie.

1. Wieża Quistorpa

53°27’52.3″N 14°30’58.4″E
53.464516, 14.516230 – kliknij i wyznacz trasę

2. Syrenie Stawy

53°27’27.5″N 14°30’36.6″E
53.457636, 14.510164 – kliknij i wyznacz trasę

3. Staw Wędkarski

53°28’20.6″N 14°29’14.7″E
53.472381, 14.487429 – kliknij i wyznacz trasę

4. Jezioro Głębokie

53°28’18.4″N 14°29’04.6″E
53.471781, 14.484618 – kliknij i wyznacz trasę

5. Uroczysko Dolina Siedmiu Młynów

53°28’49.2″N 14°29’50.6″E
53.480335, 14.497375 – kliknij i wyznacz trasę

Epilog

Już na sam koniec wspomnę tylko słowo o dalszych losach obu panów Quistorpów. Splatają się one w jedną, wspólną historię.
Zarówno Johannes jak i Martin zostali pochowani w Szczecinie. Obaj spoczęli na niewielkim cmentarzu, który funkcjonował przy ufundowanym przez nich, a wspominanym przeze mnie wcześniej ośrodku szpitalno-opiekuńczym „Bethanien”. Cmentarz znajdował się na końcu przyszpitalnego parku. W roku 1945 ośrodek „Bethanien” zakończył swoją działalność, a w okolicy roku 1960 zniwelowano cmentarz. Obecnie znajduje się tu zaniedbany skwer-park, jedna anonimowa, zniszczona płyta nagrobna oraz kaplica, otoczona i oddzielona od reszty świata płotem.

Przydatne współrzędne GPS

Parking w pobliżu Wieży Quistorpa, współrzędne GPS:
53°27’40.8″N 14°30’42.9″E
53.461336, 14.511923 – kliknij i wyznacz trasę

Ważne dla mnie!

Wystaw artykułowi dobrą ocenę (5 gwiazdek mile widziane 😀 )!
To nic nie kosztuje, a dla mnie jest bardzo ważne! Blog żyje z odwiedzin i dzięki temu ma szansę się rozwijać. ZRÓB TO proszę i ... z góry dziękuję!

Jeżeli lubisz moje przewodniki z pewnością przyda ci się stworzony przez mnie katalog przewodników - [klik]. Znajdziesz w nim gotowe pomysły na kolejne wyjazdy, opisy innych kierunków turystycznych oraz alfabetyczny spis przewodników podzielony na państwa, miasta, wyspy i regiony geograficzne.

Zamieszczam również link do profilu na Facebook-u - [klik]. Wejdź i naciśnij "Obserwuj", wtedy nie przegapisz nowych, inspirujących wpisów.

No chyba, że wolisz Instagram. Nie jestem demonem mediów społecznościowych, ale zawsze możesz liczyć na coś miłego dla oka na moim instagramowym profilu - [klik]. Profil chętnie przyjmie każdego obserwatora, który nakarmi go swoim polubieniem.

Tworzone przeze mnie treści udostępniam bezpłatnie z zachowaniem praw autorskich, a blog utrzymuje się z reklam i współpracy afiliacyjnej. W treści artykułów będą więc wyświetlane automatyczne reklamy, a niektóre linki są linkami afiliacyjnymi. Nie ma to żadnego wpływu na końcową cenę usługi lub produktu, ale za wyświetlenie reklam lub skorzystanie z niektórych linków mogę otrzymać prowizję. Polecam jedynie usługi i produkty, które uważam za dobre i pomocne. Od początku istnienia bloga nie opublikowałem żadnego artykułu sponsorowanego.

Niektórzy z czytelników, którym zawarte tu informacje bardzo pomogły, pytają mnie czasem jak można wesprzeć blog? Nie prowadzę zbiórek ani programów wsparcia (typu: patronite, zrzutka czy "kup kawę"). Najlepszym sposobem jest korzystanie z linków. Ciebie to nic nie kosztuje, a wsparcie dla bloga generuje się samo.

Pozdrawiam