Jezioro Szmaragdowe – ciekawostki, atrakcje, mapa, szlaki

Kopalnia

W miejscu gdzie aktualnie rodziny z dziećmi i zakochani wybierają się na romantyczne spacery w pięknych okolicznościach przyrody, w roku 1925 była jeszcze wielka i brzydka dziura w ziemi. Dziura wypełniona górniczymi maszynami wydobywczymi.
Funkcjonowała tu bowiem odkrywkowa kopalnia kredy i margla (margiel to rodzaj skały osadowej, używanej do produkcji cementu i nawozów sztucznych).

Kopalnia powstała w 1862 i dostarczała surowiec do znajdującej się tuż obok cementowni “Stern”, produkującej cement portlandzki. Cementownia rozwijała się prężnie, a produkowany przez nią cement był znany z wysokiej jakości. Oczywiście jakość cementu była bezpośrednio związana z wysoką jakością lokalnych złóż, eksploatowanych przez kopalnię.
Udało mi się znaleźć mapę z 1930 roku, na której znajduje się położenie wyrobiska i hałdy kopalni, cementowni, kanału transportowego łączącego cementownię z odrą i innych części przedsięwzięcia.

Postanowiłem zrobić eksperyment. Wygenerowałem współczesną mapę w odpowiedniej skali i nałożyłem na siebie mapę współczesną i mapę historyczną. Efekt widać poniżej.
Na tak uzyskanej nakładce map widać doskonale jak pokrywają się różne części kopalni i cementowni z tym co możemy tu zobaczyć dzisiaj.
Dla tych, którzy mają ochotę trochę dokładniej eksplorować teren, tak przygotowana nakładka może być ciekawą pomocą.

Cementowy interes

Przez ponad 60 lat wszystko szło dobrze (Szczecin stał się wtedy jednym z największych w Niemczech ośrodków produkcji cementu). Kopalnia wydobywała, cementownia produkowała i sprzedawała cement, pieniądze płynęły, a właściciele (rodzina Toepfferów) stawali się coraz bogatsi.

Albert Eduard Toepffer (syn pierwszego właściciela cementowni Gustawa Adolfa Toepffera) rozwinął produkcję o płytki chodnikowe i dachówki.
Aby prezentować potencjalnym kupcom możliwości jakie dawał produkowany w Szczecinie cement, wybudował z cementu sztuczną grotę, a przed nią dwa cementowe łuki, na których umieścił niewielki pawilon.
Grota robiła na kontrahentach ogromne wrażenie. W pawilonie umieszczonym na łukach nad głowami gości przygrywała orkiestra. Goście bawili się, tańczyli, a Toepffer robił kolejne interesy. Grota i jeden z łuków istnieją do dzisiaj.

Helmut Toepffer (wnuk pierwszego właściciela cementowni) również pozostawił po sobie trwały ślad. Niedaleko groty wybudował imponującą kilkudziesięciopokojową, wyposażoną z ogromnym przepychem rezydencję. Bramę wjazdową do rezydencji nabył podczas podczas międzynarodowej wystawy w Paryżu. W sali muzealnej, w którą wyposażona była rezydencja, ustawiono zamówioną w Rzymie kopię rzeźby “Mojżesz” Michała Anioła. Dom wypełniały oryginalne elementy wyposażenia sprowadzane z całego świata.

Nagle wszystko się skończyło

Nadszedł 16 lipca 1925 roku. Trwały prace wydobywcze przy południowej ścianie wyrobiska. Wszystko szło dobrze, do momentu gdy natrafiono na warstwę przepuszczalnego piasku.
Lata eksploatacji wyrobiska doprowadziły do sytuacji, w której materiał pozyskiwano już z głębokości, znajdującej się znacznie poniżej poziomu wód gruntowych.
Dalej wszystko potoczyło się już bardzo szybko. Przez warstwę przepuszczalnego piasku nastąpił gwałtowny wylew wód gruntowych do wyrobiska. Wyrobisko szybko nabierało wody. Natychmiast ewakuowano ludzi. Na szczęście nic nikomu się nie stało.
Wyrobisko zostało zalane. Powstało jezioro.

Jezioro Szmaragdowe

Gwałtowne okoliczności narodzin Jeziora Szmaragdowego sprawiły, że do dzisiaj na jego dnie spoczywają maszyny, które były tam w chwili katastrofy. Nurkowie hobbyści czasem zapuszczają się w głębiny jeziora by podziwiać zatopione maszyny. Niestety wody jeziora pozostają ciągle dość mętne. Nurkowanie w nich należy do bardzo niebezpiecznych, a kąpiel, ze względu na skład chemiczny wody nie jest zalecana.
Swój kolor (a jednocześnie nazwę) jeziorko zawdzięcza wysokiej zawartości węglanu wapnia, pochodzącego z kalcytu wypełniającego wyrobisko.

Jaka piękna katastrofa

Ostatecznie katastrofa w wyrobisku kopalni doprowadziła do powstania wyjątkowej urody terenu wypoczynkowo-rekreacyjnego.
Dzisiaj jeziorko robi fantastyczne wrażenie. Zaszyte wśród urwistych zboczy dawnego wyrobiska, porośniętych pięknym lasem, poprzecinanych ścieżkami spacerowymi z miejscami do odpoczynku. To tu, to tam podczas spaceru da się zauważyć ślady historii, która snuje opowieść o samej sobie. Mostek nad jeziorem przypomina o kolejce wąskotorowej, którą wywożono urobek z kopalni. Fragmenty zabudowań, które zachłannie pochłania las, grota, zniszczone upływem czasu pomniki przypominają o fortunie, jaka powstała na eksploatowanych tu złożach.

Nawet punkt widokowy “Oko na Szczecin” usytuowany jest na sztucznym Wzgórzu Widok, które było kiedyś hałdą, gdzie składowano zbędny materiał z wydobycia.
Kończąc wątek rezydencji Toepfferów dodam, że rezydencja przetrwała II wojnę światową, ale nie przetrwała armii radzieckiej, która po zakończeniu wojny zrujnowała i ograbiła pałac. Dzieła zniszczenia dopełnili poszukiwacze darmowego materiału budowlanego. Po rezydencji do dzisiaj pozostały jedynie fragmenty bramy i niewielkie fragmenty murów i fundamenty. Podobny los spotkał cementownię.
W pobliżu jeziora Szmaragdowego natkniesz się również na bardzo interesujące pamiątki nieco późniejszej historii. We wnętrzu zboczy otaczających jezioro znajdują się pochodzące z czasów II wojny światowej podziemia, o łącznej długości tuneli około 700m (dostępne do zwiedzania).

Na szczycie urwistego brzegu jeziora, na tzw. Wzgórzu Armatnim znajduje się fundament po ogromnej armacie, która z poziomu wzgórza miała potężną siłę rażenia.
Tuż obok jeziora natkniesz się na Polanę Słoneczną, a przy niej na pozostałości wieży Baresela … a to nadal nie wszystko.
Jezioro Szmaragdowe i jego otoczenie to piękna i bardzo interesująca okolica. Miejsce w którym nikt nie będzie się nudził i do którego powracam często i chętnie.
Polecam wszystkim!

Mapa Jeziora Szmaragdowego

Poniżej zamieszczam mapę Jeziora Szmaragdowego z zaznaczonymi ciekawymi miejscami oraz ścieżkami spacerowymi.

Ścieżka zaznaczona kolorem żółtym występuje w rzeczywistości i jest oznaczona w terenie jako szlak żółty. Ścieżki zaznaczone kolorem czerwonym i zielonym w rzeczywistości nie są oznaczone żadnymi znakami. To moje propozycje, które po prostu zaznaczyłem na mapie. Dlaczego w ogóle je znaczyłem?
Ścieżka czerwona modyfikuje trochę szlak żółty i prowadzi obok atrakcji, które szlak żółty omija.

Przykład:
Rozpoczynając swój spacer z parkingi P1 możesz udać się najpierw ścieżką którą zaznaczyłem na czerwono od mostu kolejki wąskotorowej (8) do podziemi (5), potem na Wzgórze Armatnie (6), potem dalej czerwonym w prawo do szlaku żółtego. Następnie szlakiem żółtym do Wzgórza Widok (4), bramy do rezydencji Toepfferów (3), potem do groty (2) i dalej dłuższy kawałek szlakiem żółtym aż do wiaty wypoczynkowej, przy której znowu można odbić lekko w prawo (na czerwoną ścieżkę), w kierunku Wieży Baresela (7) i z powrotem na parking.

Ścieżka zielona w terenie również nie jest w żaden sposób zaznaczona, ale dorysowałem ją, bo to moja ulubiona trasa spacerowa. Jest przepiękna, malownicza i ciekawa. Najlepiej zacząć ja na parkingu P1, potem ścieżką czerwoną (8, 5) i ze wzgórza armatniego ścieżką opadającą w dół, aż do momentu, gdy po lewej pojawią się wąskie, cementowe schodki. Kierujemy się w lewo na te schodki właśnie i schodkami schodzimy nad samo jezioro. Dalej ścieżka poprowadzi nas już sama wokół jeziora. Polecam.

Długość szlaku dookoła jeziora w zależności od wybranej ścieżki to od 2,5 do 5 km.

Atrakcje w pobliżu Jeziora Szmaragdowego

Z doświadczenia wiem, że w terenie może pojawić się problem ze znalezieniem niektórych atrakcji. Teren jest zalesiony i mocno pofałdowany co powoduje, że widoczność jest mocno ograniczona.
Poniżej podaję więc precyzyjne współrzędne GPS wszystkich miejsc. Jeżeli zdarzy ci się stracić orientację lub pojawi się problem ze znalezieniem celu (a jestem pewien, że na 100% taki problem się pojawi) to zawsze możesz uruchomić nawigację w telefonie, klikając na podane przeze mnie współrzędne. To powinno znacząco ułatwić odnalezienie celu.
Numeracja poniżej odpowiada oczywiście numerom na mapie.

1. Jezioro Szmaragdowe

53°22’21.4″N 14°37’29.0″E
53.372603, 14.624717 – kliknij i wyznacz trasę

2. Grota Toepfferów

53°22’25.0″N 14°37’04.3″E
53.373596, 14.617871 – kliknij i wyznacz trasę

3. Brama do rezydencji Toepfferów

53°22’24.9″N 14°37’10.1″E
53.373580, 14.619474 – kliknij i wyznacz trasę

4. Wzgórze Widok

53°22’28.7″N 14°37’11.1″E
53.374650, 14.619756 – kliknij i wyznacz trasę

5. Podziemia i Centrum Informacji Turystycznej

53°22’20.4″N 14°37’25.9″E
53.372338, 14.623867 – kliknij i wyznacz trasę

6. Wzgórze Armatnie

53°22’17.2″N 14°37’22.8″E
53.371445, 14.622995 – kliknij i wyznacz trasę

7. pozostałości Wieży Baresela

53°22’29.3″N 14°37’34.2″E
53.374817, 14.626166 – kliknij i wyznacz trasę

8. Most kolejki wąskotorowej

53°22’22.5″N 14°37’29.6″E
53.372905, 14.624897 – kliknij i wyznacz trasę

Parking P1, obok mostu kolejki wąskotorowej

53°22’24.1″N 14°37’28.2″E
53.373359, 14.624485 – kliknij i wyznacz trasę

Parking P2, obok Groty Toepfferów

53°22’26.0″N 14°37’06.3″E
53.373900, 14.618417 – kliknij i wyznacz trasę

Ważne dla mnie!

Wystaw artykułowi dobrą ocenę (5 gwiazdek mile widziane 😀 )!
To nic nie kosztuje, a dla mnie jest bardzo ważne! Blog żyje z odwiedzin i dzięki temu ma szansę się rozwijać. ZRÓB TO proszę i ... z góry dziękuję!

Jeżeli lubisz moje przewodniki z pewnością przyda ci się stworzony przez mnie katalog przewodników - [klik]. Znajdziesz w nim gotowe pomysły na kolejne wyjazdy, opisy innych kierunków turystycznych oraz alfabetyczny spis przewodników podzielony na państwa, miasta, wyspy i regiony geograficzne.

Zamieszczam również link do profilu na Facebook-u - [klik]. Wejdź i naciśnij "Obserwuj", wtedy nie przegapisz nowych, inspirujących wpisów.

No chyba, że wolisz Instagram. Nie jestem demonem mediów społecznościowych, ale zawsze możesz liczyć na coś miłego dla oka na moim instagramowym profilu - [klik]. Profil chętnie przyjmie każdego obserwatora, który nakarmi go swoim polubieniem.

Tworzone przeze mnie treści udostępniam bezpłatnie z zachowaniem praw autorskich, a blog utrzymuje się z reklam i współpracy afiliacyjnej. W treści artykułów będą więc wyświetlane automatyczne reklamy, a niektóre linki są linkami afiliacyjnymi. Nie ma to żadnego wpływu na końcową cenę usługi lub produktu, ale za wyświetlenie reklam lub skorzystanie z niektórych linków mogę otrzymać prowizję. Polecam jedynie usługi i produkty, które uważam za dobre i pomocne. Od początku istnienia bloga nie opublikowałem żadnego artykułu sponsorowanego.

Niektórzy z czytelników, którym zawarte tu informacje bardzo pomogły, pytają mnie czasem jak można wesprzeć blog? Nie prowadzę zbiórek ani programów wsparcia (typu: patronite, zrzutka czy "kup kawę"). Najlepszym sposobem jest korzystanie z linków. Ciebie to nic nie kosztuje, a wsparcie dla bloga generuje się samo.

Pozdrawiam